Dia Mundial di Awa 2023: dia 22 maart ta celebra y observa e dia aki cu e tema “Acelerando Cambio”

March 22, 2023

E dia Mundial di Awa 2023 ta enfoca riba aceleracion di cambio pa resolve e crisis di awa y sanidad na nivel global sin laga ningun hende atras. Na 2015, mundialmente a compromete na e 17 metanan mundial pa desaroyo sostenibel cu nan ta yama na Ingles “SDGs, Sustainable Development Goals,” cu ta parti di e Agenda 2030 di Nacionnan Uni. E meta SDG 6 ta implica cu tur hende lo tin siguransa di acceso na awa cu lo ta maneha na un manera sostenibel y tambe acceso na sanidad pa aña 2030. E realidad di e ponencia di meta SDG 6 ta cu tin un deficiencia den e ciclo di awa, cual ta complica y ta tranca e proceso di e avansenan pa mayoria di e retonan (global), manera salubridad, hamber na mundo, igualdad di genero den mercado laboral, educacion apropia pa industria, calamidad y paz.

Aki na Aruba, e preocupacion ta encera ceramento di e ciclo di awa. Directie Natuur en Milieu (DNM) ta boga pa e uzo di awa ta mas consciente y pa haci esaki mas circular. Cu esaki DNM kiermen colecta mas awa di yobida of airco, uz’e mas biaha door di re-uza esaki (re-uza awa procesa). Por procesa awa di laundrynan pa uz’e den por ehempel agricultura. E esfuersonan di parti DNM a cuminsa na 2018 pa yega na maneho sostenibel di awa di e laundrynan, pero esaki a conoce retonan y no a continua. Procesamento di awa sushi cu ta wordo deposita na RWZI (te cu maart 2023 DOW y pronto na Utilities NV), ta percura pa e awa di riool no bay lama sin mas pero ta trat’e prome pa tin menos nutrientenan den e awa procesa na final. Y cu menos nutriente ta bay lama of den naturalesa. Esaki ta pa duna di conoce cu no ta globalmente so nos ta off-track pero localmente tambe. Awor ta importante pa haci cambio y tuma accion pa haci un diferencia pa por yega na e solucion y meta desea.

Nos tin e oportunidad y hunto nos por logra esaki. Conhuntamenete cu nos famia, na scolnan, na trabou, den nos comunidad nos por adapta nos custumbernan y haci e cambionan necesario cu ta contribui na e maneho di e recurso awa den nos bida diario.

E ta dificil tin ora pa visualisa e crisis cu tin di awa y sanidad na mundo ora cu ta enfoca riba cifranan y estadisticanan y esaki por sinti leu di cas. Esaki ta crea un sensacion menos personal y no ta motiva hende pa tuma accion.

E aña aki riba dianan 22 pa 24 di maart 2023 tin e UN-Water Conference cu ta patrocina pa gobiernonan di Reino Hulandes y di Republica Tajikistan. Nos Minister President y Minister di Naturalesa lo ta presente y ta participa na e conferencia global importante aki. Na e ocasion di e conferencia aki lo lansa e promesanan pa forma e Water Action Agenda 2030 esaki ta un di e eventonan di un magnitud unico den 50 aña. E ultimo UN Water Conference tawata na 1977 y a tuma lugar na Argentina. E dia mundial di awa 2023 ta un oportunidad clave di e generacion aki pa haci union y  acelera e progreso.

Kico nos por haci pa ta mas envolvi cu e tema di awa y sanidad e dia mundial di awa 2023:

  • Ban siña mas. Tin hopi storia inspirativo rond mundo. Lesa di e storia di e blenchi cu no a rindi pa paga un candela feroz, esaki tawata e inspiracion pa e diseñonan pa cu e tema di e dia mundial di awa 2023. Check e pagina worldwaterday.org.
  • Sigui e conferencia cu e temanan cu lo bay trata na e UN-Water Conference via https://sdgs.un.org/conferences/water2023
  • Lesa e UN Water Development Report unwater.org/publications.
  • Siña mas di SDG 6 via e publicacionnan di organisacion WHO y UNICEF riba temanan di awa potabel, sanidad y higiena.
  • Bo pensamentonan y combersacionnan cu otro hende ta yuda eleva consciencia pa cu e tema. Uza e social media postings cu #worldwaterday #dnmaruba.
  • Crea y comparti bo lista di accionnan di kico bo ta bay haci pa yuda resolve e crisis di awa. Por uza e global goal tool pa crea bo mesun diseño pa social media cu un potret y mensahe. E ta obtenibel aki: worldwaterday.org/share.
  • Haci un compromiso pa yuda resolve crisis di awa y sanidad www.unwater.org/bethechange.
  • Traduci e lista di accion cu bo ta tuma na bo idioma Papiamento, asina mas hende por uni y actua.
  • Pensa kico awa ta nifica pa bo. Sea creativo y inspira un cantica, creacion di arte, un poema of actuacion.
  • Presenta esaki por ehempel den un charla organisa riba e dia aki na scol, organisacion of bario.
  • Si bo ta un educador, enfoca un les riba e tematica di awa y sanidad. Con e actividad aki por trece cambio den e patronchi di consumo di awa pa otronan.
  • Por organisa un beach clean-up of haci un area limpi unda tin pasada di awa- un dam of saliña.

Algun not-so-much-Fun facts cu ta impactante pa realisa ta:

  • 4 miyon di hende ta muri anualmente pa motibo di malesanan relata na scarcedad di awa, sanidad y tiki higiena (WHO 2022).
  • 1 den 4 hende na mundo no tin acceso na awa pa bebe cu ta considera safe. E palabra safe ta referi na awa limpi y purifica y por bebe esaki sin cu e ta contamina.
  • 44% di e awa sushi cu ta bin di cada cas (household waste water), no ta procesa of purifica y esaki ta bay den naturalesa sin elimina e contenido dañino.

Tur aña e unidad di UN-Water di Nacionnan Uni ta coordina e observacion di e dia mundial aki, un of mas di e miembronan di UN-Water ta coordina y publica anualmente e UN World Water Development Report, conhuntamente cu UNESCO den nomber di UN-Water. E produccion ta coordina pa UNESCO World Water Assesment Programme (WWAP).

Aki na Aruba, DNM ta haci esfuerso pa traduci y publica relatonan na Papiamento cu ta sostene e desaroyo riba temanan cu UN-Water ta publica. E meta ta keda pa conscientisa comunidad di e importancia di maneho sostenibel di awa y sanidad. DNM tambe ta aporta cu consehonan na otro departamento cu ta maneha RWZI (DOW/Utilities NV) pa cu maneho di por ehempel procesamento di awa sushi. DNM ta desea pa comunidad di Aruba aporta na un maneho circular pa yuda cera e ciclo di awa. Sea consciente no solamente di e uzo of conexion cu sistema di riool, pero tambe den diseño di tankinan septico cu ta conecta pa e desperdicio di awa di wc, baño, labamano of di cushina. Controla cranchinan y wc-nan pa no tin drispidimento innecesario di awa limpi. Ban sigui colecta awa pa reuza y muha matanan cu ta duna aun mas na nos bienestar. Feliz dia mundial di Awa 2023.

Scroll To Top
Departamento di Naturalesa y Medio Ambiente | © 2024